Overview

Nguồn Gốc của Kỉ Luật

  • “Tại sao ta đi Quân Sự?“
  • “Tại sao ta luôn có Năng Lượng khi ép ta làm?“
  • “Tại sao ta có thể Điều Khiển Cơ Thể theo ý muốn?“
  • “Tại sao ta lại Yếu Đuối?“

Đây là Lí do Bài Viết này được Tồn Tại
Lưu ý: Bài viết này Liên Hệ bài viết “Nguồn gốc của Động Lực“

1. Khái niệm

Kỉ Luật dựa trên 2 loại:

  • Thói Quen: lối sống, cách sống hay hoạt động do lặp đi lặp lại lâu ngày thành quen, khó thay đổi
  • Ép Buộc: toàn thể những điều qui định cứng cần phải theo để giữ gìn trật tự

2. Quy Luật

Về Thói Quen

Để hình thành, Thói Quen cần dựa trên 2 cơ chế:

  • Phần Thưởng
  • Lặp đi Lặp lại

Ví dụ:

  • Tại sao Ta luôn đánh răng mỗi ngày?
  • Tại sao Ta luôn dậy đi học/làm lúc 7 giờ sáng, nhưng ngày nghỉ dậy 9 giờ sáng?
  • Tại sao Ta luôn kiểm tra điện thoại ngay khi thức dậy?
  • Tại sao Ta không kiểm tra email công việc vào sáng Chủ Nhật?
  • Tại sao Ta uống cà phê mỗi sáng?
  • Tại sao Ta không uống cà phê vào buổi tối?
  • Tại sao Ta học tiếng Anh mỗi tối vì thấy tiến bộ?
  • Tại sao Ta bỏ học tiếng Anh khi không thấy kết quả?

→ Vì mỗi Thói Quen luôn có Phần Thưởng dễ nhìn, dễ thấy, dễ đạt.

Cảm ơn Dopamine — Hormone Động Lực vì:

  • Rèn luyện Axon, Myelin và Synapse mỗi khi đạt được Phần Thưởng
  • Rèn luyện Độ Dẻo Dai, Tốc Độ và Kết Nối của Trí Nhớ mỗi khi đạt được Phần Thưởng

Kết Luận

Thói Quen hình thành không chỉ nhờ mỗi sự Lặp đi Lặp lại, mà nhờ cả hỗ trợ từ Phần Thưởng dễ nhìn, dễ thấy, dễ đạt.

Về Ép Buộc

Để hình thành, Ép Buộc cần dựa trên cơ chế:

  • Anterior Mid Cingulate Cortex (aMCC) — vùng não ép buộc bản thân
  • Đây là vùng xử lý xung đột và cưỡng chế hành vi khi ít / không có phần thưởng — như một trung tâm điều khiển ý chí

Ví dụ:

  • Tại sao Ta dậy sớm để Học bài dù rất buồn ngủ?
  • Tại sao Ta vẫn đi làm dù không có hứng thú?
  • Tại sao Ta vẫn Tập thể dục dù không thấy kết quả?
  • Tại sao Ta vẫn đi làm dù bị Sếp quỵt lương trước đó?

→ Dù bạn ít / không có Phần Thưởng, bạn vẫn ép mình đi.

Kết Luận

Ép Buộc hình thành nhờ vào việc chọn cái

  • Khó Đạt
  • Khó Lấy
  • Ít / Không có Phần Thưởng

3. Liên Hệ

So sánh giữa Thói Quen và Ép Buộc

Yếu TốThói QuenÉp Buộc
Lợi ÍchDuy trì tự nhiên, ít tốn năng lượngRèn kỉ luật, vượt qua trì hoãn
Hậu QuảDễ lệ thuộc Phần Thưởng, chỉ thay đổi qua Nhận ThứcGây căng thẳng, dễ phản kháng hoặc kiệt sức
Cảm giác khi thực hiệnDễ chịu, có động lựcCưỡng chế, mệt mỏi
Tác động lên não bộTiết Dopamine, Tăng kết nối Thần kinhKích hoạt vùng kiểm soát ý chí, không tiết Dopamine
Khả năng duy trìLâu dài, ổn địnhNgắn hạn, cần tái ép liên tục
Kết quả dài hạnPhát triển bền vữngRèn tính Kỉ luật hoặc dẫn đến kiệt sức
Ví dụ điển hìnhĐánh răng, học vì thíchDậy sớm học bài, Làm việc không hứng thú

Kết Luận

  • Thói Quen giúp duy trì dài hạn nhờ phần thưởng.
  • Ép Buộc giúp vượt qua ngắn hạn nhờ ý chí và kiểm soát từ aMCC.

4. Kết Luận

Để phát triển được Kĩ Năng Tốt, hãy chọn cả 2 đúng cách:

  • Sửa Thói Quen qua Nhận biết Kiến thức
  • Chỉ Ép Buộc qua Phần Thưởng mình muốn

Bài tiếp theo sẽ là Nguồn gốc của Hạnh Phúc và Nguồn gốc của Áp Lực

📖 Nguồn Dẫn Chứng Khoa Học

NguồnNội dung chínhLink tham khảo
Foundations of Neuroscience – Michigan State UniversityDopamine được giải phóng từ vùng VTA (ventral tegmental area) và truyền đến nucleus accumbens và vỏ não trước trán qua hai con đường chính: mesolimbic và mesocortical. Đây là trung tâm của hệ thống phần thưởng trong não bộ.Xem tại đây
PubMed Central – Dopamine and MotivationNghiên cứu cho thấy dopamine đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh động lực hành vi thông qua hệ thống phần thưởng. Sự kỳ vọng phần thưởng kích hoạt mạnh mẽ hệ thống dopaminergic, ảnh hưởng đến hành vi hướng mục tiêu.Xem tại đây
PubMed Central – Anterior Cingulate Cortex and EffortaMCC là vùng não xử lý xung đột và kiểm soát hành vi khi ít / không có phần thưởng. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc ra quyết định, cưỡng chế hành vi và duy trì nỗ lực trong điều kiện không thuận lợi.Xem tại đây