Nguồn Gốc của Chú Ý và Suy Nghĩ

• “Thằng này Bơ mình à“
• “Thằng này không tập trung“

Đây là Lí do Bài Viết này được Tồn Tại

1. Khái Niệm

• Hệ 1: tư duy Cảm Xúc, hệ Limbic đảm nhiệm

• Hệ 2: tư duy Lý Trí, Não trước trán đảm nhiệm

• Hai loại Chú Ý:

  • Chú Ý Bị Động — Hệ 1: Hệ thống Reticular Activating System (RAS) — Chú ý Sự Nổi Bật

  • Chú Ý Chủ Động — Hệ 2: Mục Tiêu (Não trước trán) — Hướng mục tiêu, Ra lệnh ưu tiên

2. Quy Luật

Để hình thành, Chú Ý Bị Động — Hệ 1 cần Yếu Tố:

• Hệ thống Reticular Activating System (RAS): Chú ý Sự Nổi Bật Cơ Chế: Phát hiện Sự Nổi Bật và Tự động Tập Trung vào đó
  Điều Kiện: Cần phải có Sự Nổi Bật

Để hình thành, Chú Ý Chủ Động — Hệ 2 cần Yếu Tố:

• Mục Tiêu
  Cơ Chế: Tập trung điều bạn muốn
  Điều Kiện: Mục tiêu + Khích lệ

Con người có 2 khả năng Suy Nghĩ:

• Nhanh, Cảm Tính
• Chậm mà Chắc

Về Nhanh, Cảm Tính

• Xử lý bởi Hệ thống Limbic — Hệ 1

• Dựa trên mạng lưới thần kinh đã có

• Kích hoạt bởi trải nghiệm, ký ức, cảm xúc quen thuộc

• Kết hợp thông tin mới (do Phần Người — Não Trước Trán tạo ra)

• Xử lý trong vài mili giây

  → Phản xạ tức khắc

Về Chậm mà Chắc

• Xử lý bởi Não Trước Trán — Hệ 2

• Dựa trên mạng lưới thần kinh mới hoặc kết hợp

• Kích hoạt bởi thông tin chưa quen thuộc

• Xử lý từ vài giây hoặc lâu hơn tùy độ phức tạp

  → Phân tích sâu, tiêu hao năng lượng

Bảng So Sánh Hệ 1 và Hệ 2

Bảng Giới Hạn Xử Lý của Suy Nghĩ

“Các con số chỉ mang tính minh họa, thực tế não chỉ tập trung hiệu quả vào chỉ 1-2 đối tượng cùng lúc. ”

Chu Trình Suy Nghĩ

1. Tiếp Nhận Thông Tin — Do Chú ý
   Thalamus nhận tín hiệu cảm giác
   RAS kích hoạt sự tỉnh táo nếu có nổi bật
   Chuyển thông tin qua Hệ Limbic

2. Phân Loại Suy Nghĩ
   Quen thuộc → Hệ Limbic (Hệ 1)
   Mới hoặc phức tạp → Não trước trán (Hệ 2)

3. Phản Ứng
   Hệ Limbic → phản xạ cảm xúc
   Não trước trán → phản hồi có suy luận qua Go/No-Go Pathway

4. Ghi Nhớ và Học Hỏi
   Hippocampus lưu trữ trải nghiệm
   Mạng lưới thần kinh được củng cố hoặc mở rộng

Độ Nổi Bật ảnh hưởng khả năng Mức độ Chú Ý

• Độ nổi bật giác quan cường độ, tương phản, chuyển động, âm lượng — trực tiếp thu hút chú ý Hệ 1.

• Độ nổi bật mới lạ/bất ngờ thông tin mới, dị thường hoặc vi phạm dự đoán gây bật RAS.

• Độ nổi bật cảm xúc trạng thái cơ thể hoặc cảm xúc (đói, đau, sợ) làm tăng tính ưu tiên xử lý.

• Độ nổi bật phần thưởng/động lực liên quan tới giá trị dự đoán và kỳ vọng phần thưởng, chủ yếu do hệ dopamine đánh dấu.

• Độ nổi bật xã hội khuôn mặt, ánh mắt, giọng nói, tín hiệu xã hội có đặc thù thu hút chú ý riêng.

• Độ nổi bật mục tiêu/ngữ cảnh liên quan tới mục tiêu hiện tại và kỳ vọng; Não Trước Trán chủ đạo, có thể triệt tiêu hoặc tăng tính nổi bật của các kích thích phù hợp.

• Độ nổi bật mối nguy/đe dọa tín hiệu báo nguy cấp kích hoạt nhanh phản ứng cảnh giác và chú ý ưu tiên.

3. Liên Hệ

Suy nghĩ khi bị Kẹt

1. Bắt đầu Kẹt Mỗi lần Tập trung mà bị “Kẹt” không nghĩ ra được

2. Suy Nghĩ bắt đầu thay đổi

   Mạng Lưới Thần Kinh bị “Kẹt” theo Suy Nghĩ nên sẽ thay đổi theo hướng khác

   Nếu đang Áp Lực thì thay đổi theo hướng Áp Lực

   Vì Cơ chế Truy xuất Ký Ức theo Cảm Xúc

4. Kết Luận

Thằng này Bơ mình thật, chỉ có 2 luồng âm thanh, lời mình nói chỉ là “Tạm biệt nhé“, hoàn toàn Hệ thống Limbic hiểu và sinh ra Hormone nhưng chọn ACC tham gia phát hiện lỗi, xung lực hành vi và điều phối/ức chế khi cần

📖 Nguồn Dẫn Chứng Khoa Học